fate velaj nuk është ai artisti, apo piktori i çartallosur, i shpërqendruar, që "s'di ku e ka kokën", etj etj cliché nga ato që janë në qarkullim apo shpikur për artistët rëndom. është shumë i vetë-organizuar, është mjaft pedant dhe një menaxher i përsosur i vetes.
fate velaj është simbol i artistit modern evropian.
 
duke pritur në mjediset e universitetit europian të tiranës ekspozitën e tij me piktura dhe fotografi nga cikli "memories from the future" http://www.velaj.com/?cid=1,103,240 si më të plotin prezantim që ai i bën në shqipëri, dhe duke botuar këtë album; kemi kënaqësinë të njohim një artist dinamik dhe të hollë njëkohësisht, kemi mundësinë të shijojmë kalimin e tij delikat nga piktura tek fotografia, nga shprehja në telajo e ëndrrave, imagjinatave, përjetimeve, e gjendjes së tij të brendshme, tek fiksimi përjetësisht në fotografi të një çasti universal nëpër rrugët e shqipërisë, ballkanit dhe evropës.
 
fate velaj nuk lëviz "amok". ai e ka kuptuar mjaft mirë kohën ku jeton. është koha e lëvizjes, e kontaktit, e komunikimit, përkundrejt izolimit, mbylljes në vetvete apo në studion tënde. në këtë, pikërisht në këtë ai është i përsosur. ndaj aventura e tij si artist është e pabesueshme. velaj, përmes peripecish prej shqiptari të fillimit të viteve '90-të, mbërrin dhe vendoset në metropolin e kulturës, vjenë. dhe krijon aty pak e nga pak botën e tij, në të cilën futet gjithçka që ka të bëjë me botën e artit, kulturës e politikave kulturore: piktura, fotografi, kujtime në formë esesh a tregimesh, kontakte, lidhje me njerëz të artit, të jetës publike dhe të politikës evropiane.
hap ekspozita, merr pjesë dhe ngre forume diskutimi, hap perspektiva, udhëton nëpër evropë, ikën e vjen nga vjena në shqipëri, "bredh" me punët, idetë dhe ekspozitat e tij anekënd.
aq sa sot biografia e tij është mjaft e pasur me vepra të realizuara në studio apo të përfunduara në mendjen e tij e që presin realizimin; me fotografi, aktivitete e takime, aq sa numri i kartë-vizitave në dosjen e tij duket pabesueshmërisht i madh, sikur të kishte qenë një menaxher apo komisioner i kohëve moderne. por jo thjesht sasia, cilësia e tyre, është ajo që bën më shumë përshtypje.
fate velaj ka ditur të depërtojë në vjenën dhe evropën e ftohtë, pikërisht në të tilla nivele, gjë që me siguri mund të konsiderohet një sfidë edhe për vetë vjenezët.
fakti është që sot, kancelari alfred gusenabauer është kujdestari i këtij aktiviteti ne universitetin europian të tiranës dhe përshëndetja e tij në këtë album është një finesë më vete e një politikani evropian. http://www.velaj.com/?cid=1,85,236
 
po ti referoheshim pikturave të tij mund të ndalemi për të shijuar ekspresionin e një artisti të gjallë, energjik, i cili ka marrë nga vlora e tij dinamikën e përjetshme të temperamentit jugor. "rapsodia e blusë së jugut", vjen si një jehonë e trazimit të detit në shpirtin, jetën dhe karakterin e njerëzve të jugut. e gjithë na sjell një kolazh ngjyrash dhe emocionesh ku mund të ndalesh me kënaqësi. ndërsa, cikli i "blusë së jugut" (më merr dhe mua tek deti jon), në një farë mënyre është një kundër-reagim i asaj çfarë të sheh syri në natyrën e mrekullueshme të jugut.
"memoires from the futures" është një tjetër reflektim dhe imagjinatë e artistit rreth së ardhmes, rreth universales së gjithë atyre ëndrrave të së ardhmes që ai vetë duhet t'i ketë përjetuar.

fotografitë e tij në bardh e zi janë akt i plotë i komunikimit, sidomos më lehtësisht i deskriptueshëm nga ne që jemi thjesht shijues të pikturës, por jo njohës profesionistë të saj.
fotografitë e fate velajt janë një komunikim i plotë, mbasi karakteri social i tyre fiksohet thellë në celuloid.
 
fate velaj në fakt përkufizon tipin dhe momentin social, që e ndeshim kudo, në rrugë, në mjedise, në hapësira, në aksion apo në relaks; me gjendjen e të pashprehurit apo me ekspresivitetin e papërsëritshëm të humanëve, i cili është i veçantë për këdo, ashtu si kodi i tij gjenetik.
një sociologji e fotografisë së fate velajt të këtij tipi-personazh, do të përbënte jo më shumë dhe jo më pak se sa një album perfekt të njeriut shqiptar të kokolepsuar në situatat e kohës së sotme, ku mundimi i jetës dhe energjia e lirisë bashkëjetojnë në fytyrat e portreteve, bashkë me një tis trishtimi dhe paditurie për të ardhmen.
 
ndërsa fotografitë e peizazheve dhe vendeve të japin ndjesinë e hapësirës, e cila në të njëjtën kohë edhe kufizohet, por dhe zgjerohet pafund dhe kërkon të rrokë të tërën.
 
tek fate velaj bashkëjetojnë në një universalja e artistit evropian dhe lokalja e një shqiptari të racës sonë, ku bashkërendohen vizionet e tij evropiane, të cilat lokalen e marrin dhe e rivlerësojnë përmes artit të tyre. në babelin kulturor dhe gjuhësor të kohës sonë të evropës së sotme, fate velaj ka gjetur alfabetin e tij origjinal me të cilin komunikon me të gjithë.

henri cili
- einige gedanken über fate velajs kunst
 
fate velaj vertritt nicht das typische, von der heutigen gesellschaft geprägte klischee eines artisten und künstlers, welches  eine sehr lebensfremde durcheinander und verwirrte persönlichkeit hat und nicht mit beiden füßen am boden steht.
 
er verkörpert viel mehr den charakter eines menschen, der genau weiß was er im leben erreichen möchte und wie er dieses ziel  erreicht. er ist, um es genau zu formulieren, der perfekte manager seiner selbst. er weiß mit seinen fähigkeiten und seinem organisations¬talent perfekt umzugehen.

fate velaj, sein name steht für ein „moderner europäische künstler".

während wir gespannt auf seine ausstellung in der europäischen universität von tirana warten, welche bilder und fotos aus seiner neuesten kollektion "memories from the future" präsentiert, ist es uns eine große freude und ehre einen sehr dynamischen und zugleich auch sehr schlichten künstler, wie es fate velaj ist, kennen zu lernen.

es ist uns vergönnt, seinen zarten übergang von einem kunstwerk zu einem bild, von einem bild der träume, vorstellungen, erlebnisse, seiner innerlichen befindlichkeit, zu einer immer lebenden universellen fotografie des moments auf den straßen von albanien, balkan und europa, zu genießen.

fate velaj läuft nicht amok. er hat sehr wohl verstanden in welcher zeit er lebt und das die zeit nicht stehen bleibt. es ist das zeitalter der bewegung, des kontaktes und der kommunikation und nicht der kompletten isolation von der außenwelt. genau dies ist seine welt, in der er mit all seinem talent brillieren kann. seine unbeschreiblichen abenteuer der kunst fingen in den frühen neunziger jahren an, nach dem er sich in der metropole der kultur, wien ansiedelte.

nach und nach baute er sich seine eigene welt auf, in der man alle bereiche der kunst und kultur, mit bildern, fotos, erinnerungen in form von erzählungen, kontakten mit wichtigen persönlichkeiten aus der kunstwelt, der öffentlichkeit und der europäischen politik zu tun haben, findet.

er eröffnet ausstellungen, nimmt teil an diskussionen in unterschiedlichen foren, bietet er auch neue perspektiven an. er reist durch ganz europa mit seinen ganzen arbeiten, seinen ideen und vorstellungen.

so viel wie heute seinen lebensweg zu präsentieren hat, mit all seinen realisierten projekten oder mit denen, die durch seinen künstlerischen kopf gehen und noch verwirklicht werden, mit fotos, treffen und aktivitäten, würde man meinen, man spricht über einen manager oder kommissionär der modernen zeit.
 
jedoch ist es nicht die anzahl der projekte oder aktivitäten die uns die sprache verschlagen, sondern eher die qualität derselben.

den tatsachen entspricht, dass der bundeskanzler alfred gusenbauer heute die geleitworte dieser aktivität in der europäischen universität von tirana übernimmt, und dass die begrüßung dieses europäischen politikers für dieses album eine feine geste war.

wenn man einen blick auf seine bilder zurückwirft, dann wird man in sich gehen um den expressionismus eins lebendigen, energischen künstlers zu genießen. seine immer lebende dynamik des temperaments stammt aus dem süden albaniens.

"the souths blue rhapsody" kommt wie ein rauschen der wellen des meeres in das leben, die seelen und charakteren der menschen aus dem süden. das alles bringt uns eine wiederspiegelung vieler farben und gefühle, die man gerne genießt. der zyklus „im blau des südens" (nimm mich auch mit zum ionischen meer ) ist auf irgendeine art und weise genau die gegenreaktion dessen, welches das auge zu sehen bekommt, in der wunderbaren natur des südens.

"memories from the future"  ist eine andere beleuchtung und vorstellung des künstlers von der zukunft und der träume von einer zukunft, die nur er selbst schon durchlebt haben muss.

die schwarz-weißen fotos von ihm sind ein voller akt der kommunikation, vor allem von unserer seite betrachtet, welche wir schlichte genießer der bilder sind und nicht professionelle betrachter dieser.

die fotografien von fate velaj sind eine vollständige kommunikation, nachdem man den sozialen charakter jener betrachtet hat, welcher fest im celluloid fixiert ist.

fate velaj überschreitet in wirklichkeit den sozialen typ und moment, welchen wir überall bemerken, auf der straße, in aktivitäten oder auch beim entspannen, mit der situation des unausgesprochenen oder mit dem expressionismus der humanen, die für jeden einzigartig sind. eine nähere betrachtung jener persönlichkeiten auf den bildern von fate velaj würde nicht mehr und nicht weniger ein perfektes album eines albanischen menschen widerspiegeln, der sich wieder findet in der situation der heutigen zeit, in welcher die mühe des lebens, die energie der freiheit hand in hand gehen zusammen mit der verzweiflung und der ungewissheit über die zukunft.

die landschaftsfotografien vermitteln eine gewisse freiheit, die gleichzeitig sowohl eingeschränkt als auch vergrößert wird ohne ende.

in fate velaj prallen zwei welten aufeinander, die zusammenleben. einerseits das universelle eines europäischen künstlers und andererseits das lokale eines albaners unserer herkunft, wo seine europäischen visionen zusammenfallen und das wesentliche nehmen und es wieder bewerten durch ihre eigene kunst. in der kultur- und sprachenwelt unserer zeit und des heutigen europas hat fatmir velaj seine eigene originelle "sprache" gefunden, mit der er mit allen kommuniziert.

henri cili
është diplomuar për shkenca politike në universitetin "paris 8", france dhe ka kryer mastër në filozofi politike po në këtë universitetin , ku po vazhdon dhe doktoraturën në filozofi.
ështe analist në disa media ne shqipëri dhe administrator i universitetit europian të tiranës.