poetry, essays and narrativas (copyright ©)

Kujtime nga e ardhmja

  • the souths blue rhapsody
  • sweet memories
  • the silence and one surprise

Kujtime nga e ardhmja

Fragment nga romani NILKON

 

Atelieja ime në Vjenë ishte një hapësirë e madhe në katin e nëndheshëm të godinës, të cilën zonja Wagner, pronarja, ma kishte lënë në dispozicion. Kur mori vesh se isha piktor, më tha se poshtë ka hapësira të lira të cilat mund t’i shfrytëzoja. U gëzova shumë atëherë, mbasi ajo ishte brenda godinës ku banoja dhe se nuk do të më duhej të nisesha enkas me makinë, me metro apo në këmbë sa herë do të më kaplonte frymëzimi për realizimin e ndonjë vepre, por do të zbrisja shpejt e shpejt shkallët dhe do të gjendesha mes bojërave e telajove.

Miqtë artistë e vlerësonin këtë, sepse atyre u ka rastisur aq e kaq herë të jenë nisur për në atelie dhe janë humbur lokaleve.

Kisha vënë re se edhe kjo zgjidhje nuk ishte shumë optimale, mbasi fakti që atelieja ishte poshtë dyshemesë sime, më thithte nën vete, si ato gropat thithëse që na tregonin prindërit kur ishim të vegjël sa herë që, nga frika se mos shkonim shumë larg në det, na trembnin duke na thënë se andej ka gropa të cilat të përpinin në fund të detit dhe fillonin na tregonin raste kur filani kishte notuar thellësive të detit dhe nuk ishte bërë më i gjallë.

Fakti që atelieja ishte poshtë shtëpisë, më detyronte të zbrisja kohë e pa kohë me idenë “ja, sa t’i hedh një sy” dhe humbisja aty me orë të tëra.

Kohët e ekspozitave po afronin. Këtë vit kisha disa të tilla, por më të rëndësishmet ishin ajo në bashkinë e Vjenës dhe ajo në Kajro. Isha akoma edhe vetë në mëdyshje se me cilat nga punët do të paraqitesha tek e para, që ishte në fund të muajit. Shumë nga punimet kryesore, ato më prezantueset e ciklit “Pikturoj në thellësi të dritës”, i kisha shitur.

Të hënën në mëngjes, sapo isha kthyer nga kopshti i djalit, pashë nënën time ulur në kuzhinë, që po më priste të pinim kafenë. Asaj nuk i pëlqente ta pinte kafenë e mëngjesit me filtër dhe gjithmonë thoshte se kjo lloj kafeje është për pasdite, kur ulur në kolltuk, me një ëmbëlsirë përpara, shikon telenovela. Kafeja e mëngjesit duhet turke. Të të mbledhë. Të të bëjë esëll.

Ndenja edhe pak me të dhe zbrita poshtë në atelie. U ula te karrigia dhe qetësisht, u hodha një sy punimeve që kisha përballë. U çova nga vendi dhe fillova t’i shihja një nga një ato që ishin stivuar pranë murit.

Nxora jashtë stivës ato piktura që për momentin m’u dukën se mund të futeshin në idenë e paraqitjes në ekspozitë dhe i vendosa ato përballë karriges.

U ula. I shikoja sa njërën sa tjetrën.

U ngrita nga vendi dhe nxora përsëri përballë ato që gjeta.

U ula përsëri.

Ktheva kokën nga ana tjetër e murit. Ishin ristela të mëdha dhe copa pëlhure.

U hodha përsëri një vështrim pikturave.

U çova. Shkova te ristelat.

Mora katër copa të mëdha në dorë dhe ashtu në këmbë siç isha, ktheva kokën nga dritarja e vogël, ku jashtë shiheshin kalimtarët. Ngaqë atelieja ime ishte në katin e nëndheshëm, nga dritarja njerëzve u dukeshin vetëm këmbët.

Qëndroja akoma me sytë andej dhe ndiqja lëvizjet e tyre, ca ngadalë e ca shpejt. Për diku. Se ku, nuk e dija. Ndoshta për në punë. Ndoshta shëtitje. Ndoshta për te stacioni i metrosë, ose edhe për në aeroport. Për t’u nisur. Diku. Larg. Për t’u kthyer pas njëfarë kohe ose për të mos u kthyer më. Të qëndronin andej. Të fillonin një jetë të re. Tjetër. Ndryshe.

Ndiqja lëvizjet sa majtas e sa djathtas të këmbëve të tyre dhe vija re se disa ishin me çizme e disa me këpucë me qafa, disa me pantallona e disa me funde, të cilët po më intrigonin, po më merrnin edhe mua me vete dhe po i shpinin mendimet e imagjinatën time andej, për nga ata vetë ishin nisur, diku larg, në të ardhmen e tyre, ndoshta edhe timen. Rrugëve. Sa në një rrugë në tjetrën. Se ku, nuk e dija!

Fillova ta ndiqja vijueshmërinë e tyre.

M’u kujtua që Mathias Claudius kishte thënë: “Kush bën një rrugëtim, ka edhe ç’të tregojë.” Ai nuk e sqaronte se me çfarë duhej kryer udhëtimi. E kishte lënë të hapur, sipas mundësive të secilit. Kush me tren e kush me makinë. Kush me avion e kush me anije. Kush me biçikletë e kush në këmbë. Secili sipas mundësive.

I kisha provuar gati të gjitha udhëtimet, por në fund kisha ardhur në përfundimin se udhëtimi më i bukur ishte ai që kryeja në vetvete. Kur mbyllesha brenda meje dhe me mendime filloja një rrugëtim në të cilin kërkoja gjithmonë të gjeja atë rrugë që kishte edhe vijueshmërinë më të madhe, perspektivën më të pamasë.

Udhëtoja në të ardhmen time. Në vende të ndryshme ku s’kisha qenë kurrë më parë e ku takoja njerëz që s’i kisha njohur kurrë më parë. Përjetoja situata të tjera, momente të tjera, ndjenja të tjera.

Lashë ristelat te muri dhe mora metrin për t’i matur. Ishin nga 270 cm të gjata. Shkova te komodina ku kisha pëlhurat dhe i shtriva në tokë për t’i matur. Ishin me gjerësi nga 170 cm. I lashë shtrirë dhe mora përsëri ristelat në dorë dhe i vendosa sipër pëlhurës. I shikoja nga sipër dhe po mendoja se ç’mund të bëja me ato përmasa. Mora gërshërën dhe fillova ta prisja pëlhurën sipas gjatësisë së ristelave.

Qëndrova një kohë të gjatë sipër tyre. Montova ristelat me njëra-tjetrën në formatin 160x260cm dhe shkova përsëri te komodina, ku mora veglën që qep pëlhurën me ristelat. Kisha kohë që telajot e mëdha i përgatisja vetë. Më kishte mësuar Klaus-Joachim Keller se si mundeshin dhe mbas disa provave, më në fund, ia kisha arritur. E qepa pëlhurën dhe mora kovën e madhe me akrilik të bardhë dhe me furçën e madhe fillova ta lyej. Sipërfaqja e madhe e telajos tashmë ishte zbardhur dhe tek-tuk viheshin re vende ku boja nuk kishte kapur mirë.

I lashë ashtu dhe u ngjita në shtëpi derisa ajo të thahej. Nëna ime, që s’e kishte marrë vesh se ku kisha qenë, e çuditur që mbas gati një ore më pa përsëri me rrobat e shtëpisë, e kuptoi që kisha qenë poshtë, në atelie.

Më pyeti nëse doja kafe tjetër. U ula me të përsëri te kolltuku në dhomën e ndenjjes. Mora telekomandën e televizorit në dorë dhe fillova të kërkoja stacione.

E lashë telekomandën dhe shkova te dritarja.

U largova. S’më rrihej më aty.

Zbrita përsëri poshtë.

Telajoja ishte tharë. E ngrita në këmbë dhe e vendosa pranë murit duke e parë thellë me mendimin se ç’mund të bëja me gjithë atë telajo të madhe. Ishte hera e parë që do të realizoja një pikturë në atë format.

U ula në karrige dhe fillova ta vështroj përsëri. Mora bojërat e shumta që kisha blerë disa ditë më parë dhe i vendosa pranë saj. Ndeza CD playerin.

Hoqa CD-në që ishte aty dhe vendosa një të Leonard Bernstein-it, kompozitorit dhe dirigjentit të famshëm amerikan me prejardhje hebreje, që në filarmoninë e Vjenës kishte dirigjuar pjesë nga Gustav Mahler dhe Ludwig van Beethoven.

Atë CD e kisha blerë dy herë. Herën e parë kur Klaus-Joachim Keller kishte hyrë në shtëpinë e re, në rrugën që mbante emrin e Leonard Bernstein-it në lagjen 22 të Vjenës dhe herën tjetër, të nesërmen, mbas darkës te shtëpia e tij, hapësirën e së cilës e kishte mbushur me notat e violonçelit të tij dhe atyre që vinin nga CD-ja që sapo i kisha dhuruar.

U ngrita në këmbë dhe mora furçën e madhe në dorë duke qëndruar sipër telajos. Derdha bojërat nëpër disa enë dhe fillova t’i trazoja me furçë. Pa një ide të qartë se ku doja ta nisja e çfarë doja të realizoja. Ngrita sytë nga dritarja ku njerëzit vazhdonin akoma të lëviznin majtas-djathtas dhe me sytë akoma andej dhe veshët nga tingujt e simfonive të Gustav Mahler-it, ngjeva trashë furçën dhe e lëviza atë sa sipër-poshtë, ndoshta si lëvizjet e shkopit dirigjues të Leonard Bernstein-it apo ndoshta si vijat e rrugëve që përshkoja në mendjen time gjatë atyre udhëtimeve imagjinare në hapësira të panjohura e të pashkelura më parë, diku në të ardhmen time.

Mora furçën tjetër në dorë dhe mbasi e zhyta thellë në enën e madhe, fillova të krijoja disa figura të çuditshme, si të ardhura nga thirrjet në kujtesë të fragmenteve e përjetimeve të situatave imagjinare si dhe takimeve të kryera gjatë atyre udhëtimeve të çuditshme, që diku kishin ndodhur dhe që ndonjëherë do të vinin në jetën time.

I përhumbur mes ngjyrash dhe notash, mes erës së bojërave dhe tingujve të Beethoven-it që sapo kishin filluar të dëgjoheshin, përzier me trokitjen e takave të këpucëve që depërtonin nga jashtë dritares, më në fund, u ula përsëri në karrige dhe sodisja atë që për gati 30 minuta më kishte përpirë në thellësinë e saj, si gropat thithëse plazheve të Vlorës.

Dëgjova këmbë nëpër shkallë dhe e kuptova që ishte nëna ime, të cilën e njihja nga mënyra se si e mbështeste këmbën kur lëvizte shkallëve, si dhe nga marrja e frymës me vështirësi nga mosha e kaluar.

Hyri brenda dhe më gjeti në këmbë, duke parë pikturën që sapo e kisha nisur. Pa thënë një fjalë, u ul te karrigia tjetër dhe shikonte ngjyra e forma pa forma që asaj filluan t’i përngjanin me objekte që unë nuk i dalloja. U ngrit në këmbë dhe më tregonte se si një vijë dhe një njollë pranë saj i përngjante me rrugën në Këlcyrë, kur ishte akoma e vogël dhe ngjitej kodrës plot kumbulla për në shtëpi.  

E çuditshme!” - thashë. - “Unë jam i përpirë nga kujtimet nga e ardhmja, ndërsa ajo nga kujtimet nga e kaluara”.

Detyrimisht, më fliste një zë i brendshëm. Ti je 39 ajo është 74.

Ndenjëm edhe pak aty dhe u ngjitëm sipër.

Ato ditë që ngelën deri nga hapja e ekspozitës i kaloja më shumë në atelie. Nga mëngjesi deri në darkë vonë. Tashmë e kisha vendosur se me cilat piktura do të paraqitesha në ekspozitën “Arti përmirëson kohën”. Kisha realizuar tri të mëdha nga cikli që sapo kisha nisur, “Kujtime nga e ardhmja”.

Kujtime nga një e ardhme e cila fizikisht nuk kishte ardhur, por që mendërisht kisha filluar t’i përjetoja dhe që me patjetër do të vinin e do të bëheshin reale në jetën time.